Tortikolis, boyun kaslarının istemsiz kasılması veya anormal gelişimi nedeniyle başın bir yana eğilmesi ve çenenin karşı tarafa dönmesi ile karakterize bir durumdur. Halk arasında “eğri boyun” olarak da bilinir. Doğumsal (konjenital) veya sonradan (edinsel) gelişebilir.

Bu durum hem bebeklerde hem de yetişkinlerde görülebilir ve özellikle erken dönemde tedaviye başlanması, başarı oranını artırır. Fizik tedavi, tortikoliste hem konservatif (cerrahi dışı) hem de cerrahi sonrası dönemde en etkili yöntemlerden biridir.

Tortikolis Nedir ve Neden Oluşur?

Tortikolis, baş-boyun duruşunun normalden sapmasıdır ve genellikle sternokleidomastoid kası adı verilen boyun kasının kısalması veya kas spazmı ile ilgilidir.

Başlıca nedenler:

  • Doğumsal (Konjenital) Tortikolis: Doğum sırasında boyun kasında travma veya rahim içi pozisyon bozuklukları.
  • Edinsel (Sonradan) Tortikolis:
    • Boyun kas spazmları
    • Sinir sistemi hastalıkları
    • Göz problemleri (görme bozukluğuna bağlı kompansatuar duruş)
    • Enfeksiyonlar veya iltihaplar
    • Travmalar
    • Boyun omurga problemleri

Erken teşhis ve tedavi, kalıcı deformiteleri önlemek açısından kritik önemdedir.

Tortikolisin Belirtileri

  • Başın sürekli olarak bir tarafa eğik durması
  • Çenenin karşı tarafa dönük olması
  • Boyun hareket açıklığında kısıtlılık
  • Baş-boyun bölgesinde ağrı ve gerginlik hissi
  • Bebeklerde yüz asimetrisi ve kafa şekil bozuklukları (plagiosefali)
  • Uzun süreli durumlarda omuz ve sırt duruş bozuklukları

Fizik Tedavinin Tortikolisteki Rolü

Tortikoliste fizik tedavi; kas kısalığını gidermeyi, boyun hareketlerini artırmayı ve normal postürü yeniden kazandırmayı hedefler.

Temel amaçlar:

  • Kısalan kasları esnetmek
  • Zayıflayan kasları güçlendirmek
  • Boyun omurgası çevresindeki eklem hareketliliğini artırmak
  • Duruşu düzeltmek
  • Ağrıyı azaltmak

Fizik tedavi, özellikle konjenital tortikoliste erken dönemde başlandığında cerrahiye ihtiyaç duymadan tamamen düzelme sağlayabilir.

Tortikolis Tedavisinde Kullanılan Fizik Tedavi Yöntemleri

1. Germe Egzersizleri

  • Kısalmış sternokleidomastoid kasını hedefler.
  • Fizyoterapist gözetiminde yavaş ve kontrollü şekilde uygulanır.
  • Bebeklerde oyun eşliğinde yapılabilir.

2. Kas Güçlendirme Egzersizleri

  • Zayıf olan karşı taraf boyun kaslarını çalıştırarak denge sağlanır.
  • Baş tutma, oturma ve dönme hareketleri desteklenir.

3. Manuel Terapi Teknikleri

  • Boyun omurlarına ve kaslara nazik mobilizasyon teknikleri uygulanır.

4. Postür Eğitimi

  • Günlük yaşamda doğru duruşun korunması sağlanır.
  • Özellikle masa başı çalışan yetişkinlerde önemlidir.

5. Fiziksel Modaliteler

  • Sıcak uygulamalar: Kas gevşemesi ve kan dolaşımını artırma.
  • Ultrason veya TENS: Ağrı ve spazmı azaltma.

Bebeklerde Tortikolis ve Fizyoterapi

Konjenital tortikolis en sık bebeklerde görülür. Doğumdan sonraki ilk aylarda fark edildiğinde fizik tedavi ile başarı oranı %90’ın üzerindedir.

Bebeklerde uygulanan yöntemler:

  • Oyun sırasında başı karşı tarafa çevirmeye teşvik
  • Karın üstü yatma pozisyonu (tummy time)
  • Ebeveynlere ev egzersiz eğitimi
  • Günlük rutinlere entegre edilmiş germe çalışmaları

Yetişkinlerde Tortikolis ve Fizyoterapi

Yetişkinlerde tortikolis genellikle kas spazmı, travma veya sinir sistemi kaynaklıdır. Bu durumda tedavi:

  • Ağrıyı azaltmak
  • Kas spazmını çözmek
  • Boyun hareket açıklığını artırmak
  • İş ve günlük yaşam aktivitelerine dönüşü hızlandırmak

üzerine yoğunlaşır.

Robotik Rehabilitasyonun Tortikoliste Katkısı

Tortikolis tedavisinde robotik rehabilitasyon doğrudan baş-boyun bölgesine uygulanmasa da, postür, denge ve yürüme eğitimi açısından büyük fayda sağlar.

  • Postür Düzeltme: Robotik yürüme cihazları ile gövde ve baş pozisyonunun doğru şekilde çalışılması.
  • Denge Eğitimi: Sensör destekli robotik sistemlerle baş ve gövde koordinasyonunun geliştirilmesi.
  • Kas Aktivasyonunu Artırma: Boyun duruşunu destekleyen sırt ve omuz kaslarının güçlendirilmesi.

Özellikle uzun süreli tortikolis vakalarında, omuz ve sırt kaslarında oluşan dengesizlikler robotik rehabilitasyon ile daha hızlı düzelebilir.

Evde Uygulanabilecek Destekleyici Yöntemler

  • Düzenli Germe: Fizyoterapistin öğrettiği germe egzersizlerini her gün uygulamak.
  • Doğru Yastık ve Uyku Pozisyonu: Başın nötr pozisyonda kalmasını sağlamak.
  • Ayna Egzersizleri: Duruş farkındalığını artırmak için ayna karşısında çalışmak.
  • Görsel ve İşitsel Uyaranlar: Özellikle bebeklerde, ilgiyi karşı tarafa çekerek baş dönüşünü teşvik etmek.

Fizik Tedavi İstanbul Merkezi Olarak Yaklaşımımız

Merkezimizde tortikolis tedavisinde:

  • Bireysel değerlendirme ile kas, eklem ve duruş analizi yapılır.
  • Kişiye özel tedavi planı hazırlanır.
  • Manuel terapi, germe, kuvvetlendirme ve postür eğitimi kombine edilir.
  • Gerekli durumlarda robotik rehabilitasyon entegrasyonu yapılır.
  • Ebeveyn veya hasta eğitimi ile tedavinin evde de devamlılığı sağlanır.

Bu sayede, hem bebek hem de yetişkin tortikolis vakalarında en kısa sürede en etkili sonuçlar hedeflenir.

Sonuç olarak,

Tortikolis, doğru ve erken dönemde başlanan fizik tedavi ile büyük ölçüde düzeltilebilen bir durumdur. Kısalmış kasların esnetilmesi, zayıf kasların güçlendirilmesi ve doğru postür eğitimi, tedavinin temel taşlarıdır.

Fizik Tedavi İstanbul Merkezi olarak, tortikolis tedavisinde hem manuel yöntemleri hem de modern teknolojileri kullanarak hastalarımıza güvenli, etkili ve bireyselleştirilmiş bir tedavi süreci sunuyoruz.

Detaylı bilgi ve randevu işlemleri için web sitemiz veya telefon numaramız aracılığı ile bizlere ulaşabilirsiniz. Sağlıklı günler dileriz.